Cảm lạnh thường gặp vào mùa đông xuân, thuộc hội chứng cảm phong hàn trong Y học cổ truyền. Người bệnh có biểu hiện đau đầu, ớn lạnh, ho, nhức mỏi, không ra mồ hôi, mạch phù khẩn… Nguyên nhân phần nhiều do dương hư vệ khí kém, ăn mặc không phù hợp mà bị cảm lạnh.

1. Cảm lạnh là bệnh gì?

Cảm lạnh là bệnh xảy ra do nhiễm virus ở mũi và họng (đường hô hấp trên). Bệnh không quá nguy hiểm nhưng thường gây khó chịu cho người mắc. Nhiều loại virus khác nhau có thể là nguyên nhân cảm lạnh, nhưng rhinovirus là tác nhân gây bệnh thường gặp nhất. Đó cũng là nhóm virus gây kích thích những đợt hen cấp và liên quan đến các trường hợp nhiễm trùng xoang hay tai.

Hầu hết mọi người đều tự phục hồi và khỏi bệnh sau khoảng 7–10 ngày. Triệu chứng cảm lạnh có thể kéo dài hơn ở những người hút thuốc hay có hệ miễn dịch yếu.

2. Dấu hiệu và triệu chứng

Các dấu hiệu và triệu chứng cảm lạnh thường xuất hiện từ 1–3 ngày sau khi cơ thể nhiễm virus và có thể khác nhau ở mỗi người, bao gồm:

• Chảy nước mũi hoặc nghẹt mũi
• Viêm họng
• Ho
• Đau nhức cơ thể nhẹ hoặc đau đầu nhẹ
• Hắt xì
• Sốt nhẹ
• Cảm thấy khó chịu trong người
• Dịch và chất nhầy ở mũi có thể trở nên đặc và có màu sắc hơi khác như màu vàng, xanh lá cây trong khi bị bệnh.

3. Món ăn giải cảm

Phòng trị cảm lạnh chủ yếu ôn bổ chính khí giải hàn tà. Dưới đây là một số món ăn ngon, bổ, có tác dụng giải cảm lạnh:

Cháo trứng gà

• Nguyên liệu: Gạo ngon, trứng gà, gừng, hành, tiêu, tía tô, gia vị vừa đủ.
• Chế biến: Gạo nấu nhừ đang nóng múc ra tô cho gừng, hành, rau tía tô thái nhỏ, cho 1 quả trứng, thêm mắm muối ăn nóng cho ra mồ hôi.

==> Trứng gà vị ngọt, tính bình, tác dụng bổ trung, dưỡng khí huyết, giải độc, an thai. Rau hành, tía tô có vị cay ấm, tác dụng giải biểu, thông dương, hòa trung, sát trùng, chủ trị ngoại sổ mũi, đau đầu, nhức mỏi. Gia vị gừng, tiêu vị cay ấm tác dụng giải biểu, tán hàn, ôn trung, hành thủy, tiêu đàm… Món ăn bổ dưỡng vừa là bài thuốc quý chữa chứng ngoại cảm phong hàn cho mọi lứa tuổi, kể cả phụ nữ có thai cho con bú hầu như không có tác dụng phụ.

Cháo thịt nạc

• Nguyên liệu: Gừng tươi 5 – 10g rửa sạch thái chỉ; lá tía tô, hành hoa cả rễ vừa đủ thái nhỏ
• Chế biến: Thịt nạc lợn 20 – 30g băm nhỏ; gạo ngon vừa đủ nấu cháo, cháo chín cho thịt vào đun kỹ, kế tiếp cho gừng và các gia vị vào trộn đều, bắc ra ăn nóng.

==> Ăn xong, đắp chăn kín đầu ra được nhiều mồ hôi là khỏi. Món ăn có tác dụng khu phong hàn, giải cảm, thích hợp cho người cảm mạo phong hàn.

* Lưu ý: để phòng trị cảm lạnh, cần hạn chế thức ăn có tính hàn như nước dừa, nước cam, cà, sắn dây, atisô, ốc, hến…; các loại rau củ quả có vị chua, đắng, lạnh quá thuộc âm tính.

4. Phương pháp cao gió cảm lạnh

Cạo gió là phương pháp chữa bệnh cảm lạnh trong dân gian đã có từ lâu đời. Khi có bệnh người ta thấy thân thể mệt mỏi rã rời nếu được cạo gió sẽ thấy tinh thần sảng khoái và dễ chịu khác thường.

Cạo gió là phương pháp giải cảm được lưu truyền từ lâu trong dân gian. Thông qua cạo gió có thể giải hàn, giảm nhiệt, thuyên giảm bệnh. Nếu người bệnh có ho và ngứa cổ họng thì cạo thêm dọc xương mỏ ác ở ngực.

Cách cạo:

• Cạo theo hướng một chiều từ trên xuống dưới.
• Ở cánh tay và ngực dùng lực nhẹ, ở lưng có thể hơi mạnh nhưng cũng nên căn cứ vào tình hình cụ thể, đặc biệt là sức chịu đựng của người bệnh mà quyết định dùng lực mạnh yếu.
• Khi cạo thường bôi lên da dầu gió, hay các loại dầu vẫn thường bôi để trị cảm gió.
• Sau khi cạo gió nên uống nhiều nước nóng, có thể đắp chăn để ra mồ hôi.

Dụng cụ dùng để cạo:

Vật gì có cạnh hình cung tròn và nhẵn nhụi như: nhẫn bạc, đồng tiền bằng bạc, lược, thìa canh, miệng chén…

• Hiện nay sử dụng rộng rãi là cái cạo gió làm bằng sừng trâu vì bản thân sừng trâu là một vị thuốc Đông y có khả năng phát tán chướng khí và thông khí huyết.

Trình tự và phương pháp cạo:

• Khi cạo gió người bệnh để lộ da chỗ cần cạo.
• Người cạo bôi dầu lên mặt da người bệnh, tay cầm vật cạo để góc 90 hoặc 45 độ rồi tiến hành cạo.
• Cổ, lưng, bụng, chân và tay cạo từ trên xuống dưới; ngực cạo từ trong ra ngoài, chú ý dùng lực đều và miết dài.
• Mỗi bộ phận cạo khoảng từ 3 đến 5 phút sẽ thấy nổi vết đỏ tím.
• Cạo xong chỗ này mới cạo sang chỗ khác, lần cạo sau cách lần cạo trước từ 3 đến 6 ngày để vết cạo lần trước kịp tan đi.

Lưu ý:

• Khi cạo tránh chỗ gió lạnh, mùa đông chú ý giữ ấm, mùa hè không được để quạt thổi vào người bệnh.
• Sau khi nổi vết cạo trong khoảng 30 phút tuyệt đối không được tắm rửa bằng nước lạnh.
• Cạo gió xong người bệnh nên uống một cốc nước nóng (có pha thêm chút muối thì càng tốt).
• Phải khử trùng vật cạo trước và sau khi cạo.